1. లాబాను కుమారులు మన తండ్రికి కలిగినది యావత్తును యాకోబు తీసికొని, మన తండ్రికి కలిగిన దానివలన ఈ యావదాస్తి సంపాదించెనని చెప్పుకొనిన మాటలు యాకోబు వినెను.

1. One day Jacob heard Laban's sons talking. They said, 'Jacob has taken everything our father owned, and in this way he has become rich.'

2. మరియు అతడు లాబాను ముఖము చూచినప్పుడు అది నిన్న మొన్న ఉండినట్లు అతనియెడల ఉండలేదు.

2. Then Jacob noticed that Laban was not as friendly as he had been before.

3. అప్పుడు యెహోవా నీ పితరుల దేశమునకు నీ బంధువుల యొద్దకు తిరిగి వెళ్లుము; నేను నీకు తోడైయుండెదనని యాకోబుతో చెప్పగా

3. The Lord said to Jacob, 'Go back to the land where your ancestors lived, and I will be with you.'

4. యాకోబు పొలములో తన మందయొద్దకు రాహేలును లేయాను పిలువనంపి వారితో యిట్లనెను.

4. So Jacob told Rachel and Leah to meet him in the field where he kept his flocks.

5. మీ తండ్రి కటాక్షము నిన్న మొన్న నామీద ఉండినట్లు ఇప్పుడు నామీద నుండలేదని నాకు కనబడుచున్నది; అయితే నా తండ్రియొక్క దేవుడు నాకు తోడైయున్నాడు;

5. He said to them, 'I have seen that your father is not as friendly with me as he used to be, but the God of my father has been with me.

6. మీ తండ్రికి నా యావచ్ఛక్తితో కొలువు చేసితినని మీకు తెలిసే యున్నది.

6. You both know that I have worked as hard as I could for your father,

7. మీ తండ్రి నన్ను మోసపుచ్చి పదిమార్లు నా జీతము మార్చెను; అయినను దేవుడు అతని నాకు హానిచేయ నియ్యలేదు.

7. but he cheated me and changed my pay ten times. But God has not allowed your father to harm me.

8. అతడు పొడలు గలవి నీ జీతమగునని చెప్పినయెడల అప్పుడు మందలన్నియు పొడలుగల పిల్లలనీనెను. చారలుగలవి నీ జీతమగునని చెప్పినయెడల అప్పుడు మందలన్నియు చారలుగల పిల్లల నీనెను.

8. When Laban said, 'You can have all the speckled animals as your pay,' all the animals gave birth to speckled young ones. But when he said, 'You can have all the streaked animals as your pay,' all the flocks gave birth to streaked babies.

9. అట్లు దేవుడు మీ తండ్రి పశువులను తీసి నాకిచ్చెను.

9. So God has taken the animals away from your father and has given them to me.

10. మందలు చూలుకట్టు కాలమున నేను స్వప్న మందు కన్నులెత్తి చూడగా గొఱ్ఱెలను దాటు పొట్టేళ్లు చారలైనను పొడలైనను మచ్చలైనను గలవై యుండెను.

10. 'I had a dream during the season when the flocks were mating. I saw that the only male goats who were mating were streaked, speckled, or spotted.

11. మరియు ఆ స్వప్నమందు దేవుని దూత యాకోబూ అని నన్ను పిలువగా చిత్తము ప్రభువా అని చెప్పితిని.

11. The angel of God spoke to me in that dream and said, 'Jacob!' I answered, 'Yes!'

12. అప్పుడు ఆయన నీ కన్నులెత్తి చూడుము; గొఱ్ఱెలను దాటుచున్న పొట్టేళ్లన్నియు చారలైనను పొడలైనను మచ్చలైనను గలవి; ఏలయనగా లాబాను నీకు చేయుచున్నది యావత్తును చూచితిని

12. The angel said, 'Look! Only the streaked, speckled, or spotted male goats are mating. I have seen all the wrong things Laban has been doing to you.

13. నీ వెక్కడ స్తంభముమీద నూనె పోసితివో, యెక్కడ నాకు మ్రొక్కుబడి చేసితివో ఆ బేతేలు దేవుడను నేనే. ఇప్పుడు నీవు లేచి యీ దేశములోనుండి బయలుదేరి నీవు పుట్టిన దేశమునకు తిరిగి వెళ్లుమని నాతో చెప్పెననెను.

13. I am the God who appeared to you at Bethel, where you poured olive oil on the stone you set up on end and where you made a promise to me. Now I want you to leave here and go back to the land where you were born.''

14. అందుకు రాహేలును లేయాయు యింక మా తండ్రి యింట మాకు పాలు పంపు లెక్కడివి? అతడు మమ్మును అన్యులుగా చూచుటలేదా?

14. Rachel and Leah answered Jacob, 'Our father has nothing to give us when he dies.

15. అతడు మమ్మును అమ్మివేసి, మాకు రావలసిన ద్రవ్యమును బొత్తుగా తినివేసెను.

15. He has treated us like strangers. He sold us to you, and then he spent all of the money you paid for us.

16. దేవుడు మా తండ్రి యొద్దనుండి తీసివేసిన ధనమంతయు మాదియు మా పిల్లలదియునైయున్నది గదా? కాబట్టి దేవుడు నీతో చెప్పినట్లెల్ల చేయుమని అతనికుత్తర మియ్యగా

16. God took all this wealth from our father, and now it belongs to us and our children. So do whatever God has told you to do.'

17. యాకోబు లేచి తన కుమారులను తన భార్యలను ఒంటెలమీద నెక్కించి

17. So Jacob put his children and his wives on camels,

18. కనాను దేశమునకు తన తండ్రియైన ఇస్సాకు నొద్దకు వెళ్లుటకు తన పశువులన్నిటిని, తాను సంపాదించిన సంపద యావత్తును, పద్దనరాములో తాను సంపాదించిన ఆస్తి యావత్తును తీసికొని పోయెను.

18. and they began their journey back to Isaac, his father, in the land of Canaan. All the flocks of animals that Jacob owned walked ahead of them. He carried everything with him that he had gotten while he lived in Northwest Mesopotamia.

19. లాబాను తన గొఱ్ఱెలబొచ్చు కత్తిరించుటకు వెళ్లియుండగా రాహేలు తన తండ్రి యింటనున్న గృహ దేవతలను దొంగిలెను.

19. While Laban was gone to cut the wool from his sheep, Rachel stole the idols that belonged to him.

20. యాకోబు తాను పారిపోవు చున్నానని సిరియావాడైన లాబానుకు తెలియచేయక పోవుట వలన అతని మోసపుచ్చినవాడాయెను.

20. And Jacob tricked Laban the Aramean by not telling him he was leaving.

21. అతడు తనకు కలిగిన దంతయు తీసికొని పారిపోయెను. అతడు లేచి నది దాటి గిలాదను కొండతట్టు అభిముఖుడై వెళ్లెను.

21. Jacob and his family left quickly, crossed the Euphrates River, and traveled toward the mountains of Gilead.

22. యాకోబు పారిపోయెనని మూడవ దినమున లాబానుకు తెలుపబడెను.

22. Three days later Laban learned that Jacob had run away,

23. అతడు తన బంధువులను వెంటబెట్టుకొని, యేడు దినముల ప్రయాణమంత దూరము అతని తరుముకొని పోయి, గిలాదు కొండమీద అతని కలిసికొనెను.

23. so he gathered his relatives and began to chase him. After seven days Laban found him in the mountains of Gilead.

24. ఆ రాత్రి స్వప్నమందు దేవుడు సిరియావాడైన లాబాను నొద్దకు వచ్చినీవు యాకోబుతో మంచిగాని చెడ్డగాని పలుకకుము జాగ్రత్త సుమీ అని అతనితో చెప్పెను.

24. That night God came to Laban the Aramean in a dream and said, 'Be careful! Do not say anything to Jacob, good or bad.'

25. లాబాను యాకోబును కలిసికొనెను. యాకోబు తన గుడారము ఆ కొండమీద వేసికొనియుండెను; లాబానును తన బంధువులతో గిలాదు కొండమీద గుడారము వేసి కొనెను.

25. So Laban caught up with Jacob. Now Jacob had made his camp in the mountains, so Laban and his relatives set up their camp in the mountains of Gilead.

26. అప్పుడు లాబాను యాకోబుతో నీవేమి చేసితివి? నన్ను మోసపుచ్చి, కత్తితో చెరపట్టబడిన వారిని వలె నా కుమార్తెలను కొనిపోవనేల?

26. Laban said to Jacob, 'What have you done? You cheated me and took my daughters as if you had captured them in a war.

27. నీవు నాకు చెప్పక రహస్యముగా పారిపోయి నన్ను మోసపుచ్చితివేల? సంభ్రమముతోను పాటలతోను మద్దెలతోను సితారాలతోను నిన్ను సాగనంపుదునే.

27. Why did you run away secretly and trick me? Why didn't you tell me? Then I could have sent you away with joy and singing and with the music of tambourines and harps.

28. అయితే నీవు నా కుమారులను నా కుమార్తెలను నన్ను ముద్దు పెట్టు కొననియ్యక పిచ్చిపట్టి యిట్లు చేసితివి.

28. You did not even let me kiss my grandchildren and my daughters good-bye. You were very foolish to do this!

29. మీకు హాని చేయుటకు నా చేతనవును; అయితే పోయిన రాత్రి మీ తండ్రియొక్క దేవుడు నీవు యాకోబుతో మంచి గాని చెడ్డగాని పలుకకుము జాగ్రత్త సుమీ అని నాతో చెప్పెను.

29. I have the power to harm you, but last night the God of your father spoke to me and warned me not to say anything to you, good or bad.

30. నీ తండ్రి యింటిమీద బహు వాంఛగల వాడవై వెళ్లగోరిన యెడల వెళ్లుము, నా దేవతల నేల దొంగిలితివనగా

30. I know you want to go back to your home, but why did you steal my idols?'

31. యాకోబు నీవు బలవంతముగా నా యొద్దనుండి నీ కుమార్తెలను తీసికొందువేమో అనుకొని భయపడితిని

31. Jacob answered Laban, 'I left without telling you, because I was afraid you would take your daughters away from me.

32. ఎవరియొద్ద నీ దేవతలు కనబడునో వారు బ్రదుకకూడదు. నీవు నా యొద్దనున్న వాటిని మన బంధువుల యెదుట వెదకి నీ దానిని తీసికొనుమని లాబానుతో చెప్పెను. రాహేలు వాటిని దొంగిలెనని యాకోబునకు తెలియలేదు.

32. If you find anyone here who has taken your idols, that person will be killed! Your relatives will be my witnesses. You may look for anything that belongs to you and take anything that is yours.' (Now Jacob did not know that Rachel had stolen Laban's idols.)

33. లాబాను యాకోబు గుడారములోనికి లేయా గుడారము లోనికి ఇద్దరి దాసీల గుడారములలోనికి వెళ్లెను గాని అతని కేమియు దొరకలేదు. తరువాత అతడు లేయా గుడారములోనుండి బయలుదేరి రాహేలు గుడారములోనికి వెళ్లెను.

33. So Laban looked in Jacob's tent, in Leah's tent, and in the tent where the two slave women stayed, but he did not find his idols. When he left Leah's tent, he went into Rachel's tent.

34. రాహేలు ఆ విగ్రహములను తీసికొని ఒంటె సామగ్రిలో పెట్టి వాటిమీద కూర్చుండెను. కాగా లాబాను ఆ గుడారమందంతటను తడవి చూచి నప్పటికిని అవి దొరకలేదు.

34. Rachel had hidden the idols inside her camel's saddle and was sitting on them. Although Laban looked through the whole tent, he did not find them.

35. ఆమె తన తండ్రితో తమ యదుట నేను లేవలేనందున తాము కోపపడకూడదు; నేను కడగానున్నానని చెప్పెను. అతడెంత వెదకినను ఆ విగ్రహములు దొరకలేదు.

35. Rachel said to her father, 'Father, don't be angry with me. I am not able to stand up before you because I am having my monthly period.' So Laban looked through the camp, but he did not find his idols.

36. యాకోబు కోపపడి లాబానుతో వాదించి అతనితో నీవిట్లు మండిపడి నన్ను తరుమ నేల? నేను చేసిన ద్రోహమేమి? పాపమేమి?

36. Then Jacob became very angry and said, 'What wrong have I done? What law have I broken to cause you to chase me?

37. నీవు నా సమస్త సామగ్రి తడివి చూచిన తరువాత నీ యింటి వస్తువులన్నిటిలో ఏది దొరికెను? నా వారి యెదుటను నీ వారియెదుటను అది యిట్లు తెచ్చిపెట్టుము; వారు మన ఉభయుల మధ్య తీర్పు తీర్చుదురు.

37. You have looked through everything I own, but you have found nothing that belongs to you. If you have found anything, show it to everyone. Put it in front of your relatives and my relatives, and let them decide which one of us is right.

38. ఈ యిరువది యేండ్లు నేను నీయొద్దనుంటిని. నీ గొఱ్ఱెలైనను మేకలైనను ఈచుకొని పోలేదు, నీ మంద పొట్టేళ్లను నేను తినలేదు.

38. I have worked for you now for twenty years. During all that time none of the lambs and kids died during birth, and I have not eaten any of the male sheep from your flocks.

39. దుష్ట మృగములచేత చీల్చబడినదానిని నీ యొద్దకు తేక ఆ నష్టము నేనే పెట్టుకొంటిని. పగటియందు దొంగిలింపబడిన దాని నేమి రాత్రియందు దొంగి లింపబడినదాని నేమి నాయొద్ద పుచ్చుకొంటివి; నేను ఈలాగుంటిని.

39. Any time an animal was killed by wild beasts, I did not bring it to you, but made up for the loss myself. You made me pay for any animal that was stolen during the day or night.

40. పగటి యెండకును రాత్రి మంచుకును నేను క్షీణించిపోతిని; నిద్ర నా కన్నులకు దూరమాయెను.

40. In the daytime the sun took away my strength, and at night I was cold and could not sleep.

41. ఇదివరకు నీ యింటిలో ఇరువది యేండ్లు ఉంటిని. నీ యిద్దరి కుమార్తెల నిమిత్తము పదునాలు గేండ్లును, నీ మంద నిమిత్తము ఆరేండ్లును నీకు కొలువు చేసితిని. అయినను నీవు నా జీతము పదిమారులు మార్చితివి.

41. I worked like a slave for you for twenty years -- the first fourteen to get your two daughters and the last six to earn your flocks. During that time you changed my pay ten times.

42. నా తండ్రి దేవుడు, అబ్రాహాము దేవుడు, ఇస్సాకు భయపడిన దేవుడు నాకు తోడైయుండనియెడల నిశ్చయముగా నీవు నన్ను వట్టి చేతులతోనే పంపివేసి యుందువు. దేవుడు నా ప్రయాసమును నా చేతుల కష్టమును చూచి, పోయిన రాత్రి నిన్ను గద్దించెనని లాబానుతో చెప్పెను.

42. But the God of my father, the God of Abraham and the God of Isaac, was with me. Otherwise, you would have sent me away with nothing. But he saw the trouble I had and the hard work I did, and last night he corrected you.'

43. అందుకు లాబాను ఈ కుమార్తెలు నా కుమార్తెలు, ఈ కుమారులు నా కుమారులు, ఈ మంద నా మంద, నీకు కనబడుచున్నది అంతయు నాది, ఈ నా కుమార్తెలనైనను వీరు కనిన కుమారుల నైనను నేనేమి చేయగలను.

43. Laban said to Jacob, 'These girls are my daughters. Their children belong to me, and these flocks are mine. Everything you see here belongs to me, but I can do nothing to keep my daughters and their children.

44. కావున నేనును నీవును నిబంధన చేసికొందము రమ్ము, అది నాకును నీకును మధ్య సాక్షిగా ఉండునని యాకోబుతో ఉత్తరమియ్యగా

44. Let us make an agreement, and let us set up a pile of stones to remind us of it.'

45. యాకోబు ఒక రాయి తీసికొని దానిని స్తంభముగా నిలువబెట్టెను.

45. So Jacob took a large rock and set it up on its end.

46. మరియు యాకోబు రాళ్లు కూర్చుడని తన బంధువులతో చెప్పెను. వారు రాళ్లు తెచ్చి కుప్ప వేసిరి; అక్కడ వారు ఆ కుప్ప యొద్ద భోజనము చేసిరి.

46. He told his relatives to gather rocks, so they took the rocks and piled them up; then they ate beside the pile.

47. లాబాను దానికి యగర్‌ శాహదూతా అను పేరు పెట్టెను. అయితే యాకోబు దానికి గలేదు అను పేరు పెట్టెను.

47. Laban named that place in his language A Pile to Remind Us, and Jacob gave the place the same name in Hebrew.

48. లాబాను నేడు ఈ కుప్ప నాకును నీకును మధ్య సాక్షిగా ఉండునని చెప్పెను. కాబట్టి దానికి గలేదను పేరుపెట్టెను. మరియు మనము ఒకరికొకరము దూరముగా నుండగా యెహోవా నాకును నీకును మధ్య జరుగునది కనిపెట్టునని చెప్పెను గనుక దానికి మిస్పా అను పేరు పెట్టబడెను.

48. Laban said to Jacob, 'This pile of rocks will remind us of the agreement between us.' That is why the place was called A Pile to Remind Us.

49. అంతట లాబాను నీవు నా కుమార్తెలను బాధ పెట్టినను, నా కుమార్తెలను గాక యితర స్త్రీలను పెండ్లి చేసికొనినను, చూడుము,

49. It was also called Mizpah, because Laban said, 'Let the Lord watch over us while we are separated from each other.

50. మనయొద్ద ఎవరును లేరు గదా, నాకును నీకును దేవుడే సాక్షి అని చెప్పెను.

50. Remember that God is our witness even if no one else is around us. He will know if you harm my daughters or marry other women.

51. మరియు లాబాను నాకును నీకును మధ్య నేను నిలిపిన యీ స్తంభమును చూడుము ఈ కుప్ప చూడుము.

51. Here is the pile of rocks that I have put between us and here is the rock I set up on end.

52. హానిచేయవలెనని నేను ఈ కుప్ప దాటి నీ యొద్దకు రాకను, నీవు ఈ కుప్పను ఈ స్తంభమును దాటి నా యొద్దకు రాకను ఉండుటకు ఈ కుప్ప సాక్షి యీ స్తంభమును సాక్షి.

52. This pile of rocks and this rock set on end will remind us of our agreement. I will never go past this pile to hurt you, and you must never come to my side of them to hurt me.

53. అబ్రాహాము దేవుడు నాహోరు దేవుడు వారి తండ్రి దేవుడు మన మధ్య న్యాయము తీర్చునని చెప్పెను. అప్పుడు యాకోబు తన తండ్రియైన ఇస్సాకు భయపడిన దేవునితోడని ప్రమాణము చేసెను.

53. Let the God of Abraham, who is the God of Nahor and the God of their fathers, punish either of us if we break this agreement.' So Jacob made a promise in the name of the God whom his father Isaac worshiped.

54. యాకోబు ఆ కొండమీద బలియర్పించి భోజనము చేయుటకు తన బంధువులను పిలువగా వారు భోజనముచేసి కొండమీద ఆ రాత్రి వెళ్లబుచ్చిరి.

54. Then Jacob killed an animal and offered it as a sacrifice on the mountain, and he invited his relatives to share in the meal. After they finished eating, they spent the night on the mountain.

55. తెల్లవారినప్పుడు లాబాను లేచి తన కుమారులను తన కుమార్తెలను ముద్దు పెట్టుకొని వారిని దీవించి బయలుదేరి తన ఊరికి వెళ్లి పోయెను.

55. Early the next morning Laban kissed his grandchildren and his daughters and blessed them, and then he left to return home.